این بچه‌ها تصویری ثَنَوی و دوقطبی از جهان عرضه می‌کنند که خداوند در سویی از آن و ابلیس در سوی دیگر آن است. من در یادداشت‌های بعدی درباره امکان و چگونگی طرح موضوع شیطان برای کودکان و شروط و قیود آن و مراتب مفهومی در این زمینه خواهم نوشت، اما اکنون تأکید می‌کنم که آن تصویر با پیش‌فرض‌های الاهیاتی سیمای جمهوری اسلامی ایران، سازگار نیست.
فرض کنید خانه‌ای می‌خرید و به فروشنده می‌گویید: «کلید» را بیاورید و او در قرار بعدی، کلیدی به شما می‌دهد. شما به سوی خانه می‌روید، اما متوجه می‌شوید که این کلید درِ آن خانه را باز نمی‌کند و معترضانه به فروشنده می‌گویید: این کلیدِ آن در نیست! اگر فروشنده بگوید: «بله می‌دانم؛ شما گفتید: کلید را بیاور و من کلید آوردم؛ یعنی نگفتید که کلید آن در را بیاور!» شما خواهید گفت: چه شوخیِ مسخره‌ای!
این رفتار فروشنده به شوخیِ مسخره‌ای می‌ماند؛ زیرا معنای «ارتکازی» کلید در آن گفت‌وگو، «کلید همان خانه» است نه هر کلید دیگری.
معنای ارتکازی؛ یعنی معنای عرفی نانوشته و راسخ و ثابت در اذهان مردم. مفاهیم الاهیاتی نیز معانی ارتکازی و معانی اصطلاحی دارند. کشف معانی اصطلاحی این مفاهیم، دشوار است، اما انتظار می‌رود که مشاورانِ برنامه‌سازان، به این دشواری تن دهند. بروم سرِ اصل مطلب!
اصل مطلب این است که برنامه‌ساز محترم عبارات و مفاهیمی را به این کودکان معصوم تلقین کرده است تا آنها را جلوی چشم دوربین پس بدهند و برنامه‌ساز خشنود و مبتهج شود که درباره «دوستی با خدا» و «دشمنی با شیطان» برنامه یک‌دقیقه‌ای تأثیرگذار ساخته است؛ غافل از اینکه اندیشه‌ای «ثنوی» (دوگانه‌انگار) را ترویج می‌کند. این اندیشه در جای خودش دفاع‌پذیر باشد یا نباشد، به هر روی «اسلامی» نیست.
گویی همین که این بازی‌گران همین چیزها را بگویند و بچه‌های منزل هم همین چیزها را تکرار کنند، وظیفه برنامه‌ساز ادا شده است!
شیطان فقط در معنای ارتکازی‌اش «دشمن خداست» نه در معنای اصطلاحی‌اش؛ یعنی به گفته قرآن شیطان دشمن انسان است نه خدا: «انه لکم عدوٌ مبین» (یاسین، 60؛ هم‌چنین این مضمون در طاها، 117؛ فاطر، 6؛ زخرف، 62؛ بقره، 168 و 208؛ انعام، 142) آمده است. از قضا خداوند برخی از انسان‌ها (نه شیطان) را به صراحت «دشمن خدا» می‌خواند (مانند بقره، 98 و توبه، 114). این برنامه‌ساز گویی به آیه 21 سبأ و آیه 22 ابراهیم توجه نکرده است که می‌گویند: شیطان جزئی از برنامه کلان خداوند و قدرت او در طول سلطنت خداست نه هم‌عرض با آن!
این تارنما را در اینستاگرام دنبال کنید!
#ابک
#الهیات_برای_کودکان
#شیطان
#دشمن_خدا
#معنای_ارتکازی
#شبکه_پویا
#خیر_و_شر
درباره این سایت