متیو لیپمن [2] فیلسوف امریکایی و بنیاد‌گذار «P4C» (فلسفه برای کودکان)، دَه سال پیش درگذشت (2010 م)، اما برنامه او و آثارش آرام آرام به دیگر زبان‌ها و مکان‌های جهان رخنه کرد تا اینکه سراسر جغرافیای آکادمیک را فراگرفت. دانش‌گاه ایالتی مونت کلر [3] که اکنون در دوازدهمین دهه پس از تأسیس آن، 250 رشته علمی و نزدیک به بیست‌هزار دانش‌جو دارد، پشتیبان مادی و معنوی لیپمن فقید بود. وی پس از هجرت به دانش‌گاه مونت کلر به پشتوانه همین مرکز آموزشی، مؤسسه «گسترش فلسفه برای کودکان [4]» را بنیاد گذارد و داستان بلند «فبک» از همین زمان آغاز شد.
پایگاه این مؤسسه؛ یعنی «IAPC» تاریخچه پیش‌رفت فبک را گام به گام، در خط زمان این برنامه گزارش و داده‌های سودمندی در این‌باره عرضه کرده است. این گزارش، با سامان‌یابی کتابی درسی با عنوان کشف هری برای مخاطب یازده تا دوازده سال به پشتیبانی بنیاد ملی اوقاف برای علوم انسانی (NEH) آغاز میشود (1969 م) و دیگر روی‌دادهای خُرد و کلان را در این‌باره تا بازنشستگی متیو لیپمن (2002 م) در بردارد [5].
پیشینه‌نگاری پژواک فراخوان لیپمن در ایران و تاریخ‌نگاری ترجمه‌ها و تولیدها و روی‌کردهای فبَکی فارسی‌زبان، در مجالی واسع و چارچوبی فراخ‌تر از این یادداشت امکان‌پذیر است. این‌جا و اکنون تنها می‌خواهم بر این نکته تأکید کنم که متفکران مؤسس از این دید همچون پیامبرانَند که دست‌آورد اندیشه‌ای آنان در درای زمان، به انواع تحولات و تطورات دچار میشود و از نطفه پیش‌نهادِشان، انواع فرقه‌ها و نحله‌ها برون می‌زاید. لیپمن نیز از دید من، مؤسس بود یا دست‌کم نخستین کسی بود که تأملاتش را درباره پرورش تفکر کودکان و نوجوانان، صورت‌بندی و منتشر کرد. هم‌چنین می‌توانم از استعاره زبان در این زمینه بهره بگیرم که پس از پیدایی آن، گویش‌های گوناگونی زیر چترَش می‌رویَند.
درباره شاخه فارسی‌زبان آثار مرتبط با برنامه لیپمن، دست‌کم از سه منظر تاریخی، روش‌شناختی و جامعه‌شناختی می‌توان پرسش‌هایی طرح کرد که دو تایِ آنها به خود فبک (در جایگاه برنامه مادر) و یکی از آنها به انواع «بَک»های برساخته به اقتفای برنامه مادر، ناظر است: 1. «روایت فبک»؛ 2. «اصالت فبک»؛ 3. «صنعت بک».
دنباله یادداشت را این‌جا بخوانید!
این تارنما را در اینستاگرام دنبال کنید!
پی‌نوشت
1. akharinkhabar.ir/local/6112729
2. Matthew Lipman (1922-2010).
3. Montclair State University (1908-).
4. Institute for the Advancement of Philosophy for Children (IAPC).
5. www.montclair.edu/iapc/iapc-timeline
6. این پژوهش به همین قلم، در قالب نوشتار درازآهنگی با عنوان «تاریخ‌نگاری اندیشه فبک در ایران» فراهم آمده است که به مساعدت مدیر مسئول محترم نشریه وزین تفکر و کودک، منسوب به گروه فبک پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به‌زودی منتشر خواهد شد.
#ابک
#الهیات_برای_کودکان
#الاهیات_برای_کودکان
#مهدی_فردوسی_مشهدی
درباره این سایت